माणसाने देव निर्माण केला

देव आहे की नाही या वादात न पडता,देव या कल्पनेचा निर्मिती कशी झाली ते आपण पाहुया.

मानववंशशास्त्राचा अभ्यास आपणांस सांगतो की,निसर्गाविषयीच्या अञानातून माणसांन देवाची कल्पना निर्माण केलं की नाही याविषयी वाद होऊ शकेल.पण माणसाने देव निर्माण केला हे एक निर्विवाद सत्य आहे.

देवाची कल्पना केवळ अञानापोटी निर्माण झाली नाही,तर ती एक मूलभूत अशी मानसिक गरजही होती.माणुस जन्मताच आईच्या नाळेपासून तोडला जातो.त्याला एकटं असुरक्षित वाटायला लागतं.म्हणून तो प्रथम आईला व नंतर मानवी समाजाच्या प्रगल्भ अवस्थेत सर्वशक्तीमान देवाशी वा ईश्वराशी स्वतःला जोडून घेतो.स्वतःची नाळ कधीही न तुटणा-या चिरंतन,सर्वव्यापी अशा ईश्वराशी त्यानं जोडली.म्हणूनच ईश्वराची कल्पना सर्वदूर व सर्वच समाजात प्रस्थापित झाली.

आजच्या काळात इतिहासात कधीही नव्ह्ती एवढी अधिक सुरक्षित समाजव्यवस्था निर्माण झाली आहे,त्यामुळे ही नाळ आज समाजातल्या माणसांशी जोडून घेणं सहज शक्य आहे.देव या कल्पनेशिवायही नीतीमान व सुसंस्कृत समाज राहू शकतो,हे आज काळानं सिध्द केलं आहे.मग अशा अवस्थेत देवाला का विरोध करायचा नाही?त्यासाठी माणसांच व्यक्तिमत्व कसं घडतं,मेंदूची जडणघडण कशी बनते या अभ्यासाकडे आपणांस वळावं लागेल.

माणसानं मेंदूच्या रचनेवरुन आजचा संगणक बनवला असला तरी आपला मेंदू समजून घेण्यासाठी आपल्याला संगणकाच्या कार्यप्रणालीचं उदाहरण घावं लागेल.

को-या संगणकावर तुम्ही जी जी माहिती भराल,ती ती माहिती कायमची कोरली जाते.याच माहितीच्या आधारे संगणक पुढील प्रश्नांची उत्तरे देत असतो.ही माहिती भरतेवेळी ती खरी वा थोटी जाणून घेऊन संगणक ती भरुन घेत नाही.अगदी तद्दन खोटी माहितीसुध्दा संगणक तेवढयात निर्विकारपणे स्वीकारत असतो. ज्योतिषीसंगणक हे त्याचं उत्कृष्ट उदाहरण आहे.तसेच माणसाच्या मेंदुचे आहे.पहिल्या सहा वर्षांपर्यत परिसरातून,आईबापाच्या संस्कारातून,सवंगडयातून जी जी माहिती मिळते ती ती माहिती माणसाच्या मेंदूचा फीडबँक ठरते यातूनच माणसांचा मेंदू घडतो आणि मग पुढील आयुष्याच्या सा-या प्रश्नांची उत्तरं त्या व्यक्तीच्या या मेंदूच्या प्राथमिक घडणीनुसार मिळतात.संगणकाचा हा जूना फीडबँक बदलता येतो,तशाच माणसालाही प्रयत्नपूर्वक प्राणी आहे,स्वभावाला औषध नाही,हे वाक्य तद्दन खोटं आहे.माणसाला,स्वभाव,सवयी ब-याच गोष्टी बदलवता येतात. पण यात एक मूलभूत फरक आहे.माणसाचा हा संपूर्ण भाग त्याच्या अंतर्मनात(जागृत मन आणि अंतर्मन या मेंदूचे कार्य नीट समजावून घेण्यासाठी आपण वापरलेल्या कल्पना आहेत)साठवलेला असतो.

अंतर्मनाचे एक स्वतंत्र अस विश्व आहे.माणसाचं संपूर्ण अस्तित्व या अंतर्मनावर अवलंबून आहे,या अंतर्मनाची एक स्वतंत्र सरंक्षण यंत्रणा आहे.ज्या ज्या वेळी आपल्यावर आघात होतो,तसा आभास होतो,त्या त्या वेळी जागृत मनाला बाजूला सारुन अंतर्मन निर्णय घेते व तो अमलात आणते.धोका दिसल्याबरोबर बाजूला होणं अथवा पळ काढणं हे त्यांच उत्कृष्ट उदाहरण होय. आपल्या समाजात सर्वसामान्य माणूस ज्या वातावरणात वाढतो,त्या वातावरणामुळे लहानपणाचा हा सारा फीडबँक देव आणि धर्मविषयक कल्पनेसोबत बिंबवला जातो.माणसाने नीतीवान असावे,चोरी करु नये,वडिलांचा आदर करावा,आईवर प्रेम करावे, दुस-याशी चांगले वागावे या सगळ्यांशीच देव व धर्म अविभाज्यपणे रुजलेला असतो.माणसाच्या अंतर्मनाच्या जवळपास ८० ते ९० टक्के भागाशी या कल्पनांचा घनिष्ट संबंध असतो.अर्थात माणसांचा मेंदू जागृतपणे विचार करुन अंतर्मनात बदल घडवून आणू शकतो,पण त्यासाठी जागृत मनानं विचार करणं अत्यंत आवश्यक व सोयीचं आहे.

नव्या माणसासमोर ज्यावेळी आपण देव व धर्मावर हल्ला करतो,त्यावेळी जागृत मनानं विचार करुन ही गोष्ट स्वीकारायची की नाही हे ठरवण्याआधीच सुप्त मन वा अंतर्मन एकदम दरवाजाचं बंद करुन टाकतं.कारणं हा हल्ला त्यांच्या ८० ते ९० टक्के भागावरच झालाय असं त्याला वाटतं आणि ते स्वतःच्या भक्कम संरक्षणाची फळी उभे करतृं म्हणून माणसात खरंच बदल घडवून आणायचा असेल तर त्याचं अंतर्मन दुखावणार नाही अशा पध्दतीनेच,पायरी पायरीनं हा बदल घडवता आला पाहिजे.प्रत्यक्ष जागृत मनाला वैञानिक प्रत्येक गोष्ट स्वीकारण्याची सवय लावली पाहिजे. एकदा जागृत मनाला वैञानिक पध्दतीनं विचार करुन स्वतःत बदल घडविण्याची सवय लागली की तो स्वतःत आमुलाग्र बदल घडवून आणू शकतो. म्हणून या सर्व प्रश्नांचा विचार करुन आपण धर्म व देवविषयक भूमिका निश्चित केला आहे.हीच खरी वैञानिक प्रक्रिया आहे.

भूताविषयीची अंधश्रध्दा हा भावनात्मक मुद्दा नसतो.धर्मश्रध्देचा भाग नसतो.म्हणून ज्यावेळी या अंधश्रध्देची योग्य कारणमीमांसा दिली जाते,त्यावेळी समोरची व्यक्ती ती समजावून घेऊ शकते.त्यावर विचार करुन पटल्यास ती जागृत मनाच्या पातळीवर स्वीकारते आणि मग ह्ळू हळू सुप्तमनावरचा हा भूताविषयीचा गैरसमज काढून टाकते.

या पध्दतीनं एक एक व्यक्ती गैरसमज सहजतेनं पण प्रयत्नपूर्वक दूर करु शकते.या प्रक्रियेत त्याच्या जागृत मनाला तर्कशुध्द विचार करण्याची सवयच लागते.प्रत्येक गोष्ट वैञानिक कसोटीवर तपासून स्वीकारण्याची सवय एकदा त्याच्या व्यक्तित्मत्वाचा अविभाज्य भाग बनली की धर्म व देव यासारख्या नाजूक मुद्द्याबाबत तो तीच चिकित्सक कसोटी वापरतो आणि या गोष्टी या कसोटीवर न टिकल्यास तो त्या सोडण्यास वा त्यात सुधारणा करण्यास तयारही होतो.अंधश्रध्दा निर्मुलनाचं खरं काम म्हणजे ही मेंदूची तर्कशुध्द विचार करण्याची प्रक्रिया सुरु करण्याचं काम आहे.

एकदा का ही प्रक्रिया मानवी मेंदूत रुजली की त्यांत अंधश्रध्देला मुळीच थार नसतो.असेलच तर अञान राहील पण अंधश्रध्दा मात्र शोधूनही सापडणार नाही.